Co przeszkadza polskim firmom w podboju Trójmorza? – raport i dyskusja WEI

Trójmorze – porozumienie 12 krajów Europy Środkowej i Wschodniej mające na celu rozwijanie współpracy gospodarczej - to nośny projekt polityczny. Warto jednak zadać sobie pytanie: czy polskie firmy są naprawdę zainteresowane ekspansją na rynki krajów sygnatariuszy? Tak, ale nie w zadowalającym stopniu. Warsaw Enterprise Institute, w partnerstwie z Fundacją State of Poland, przeprowadził badanie jakościowe wśród polskich przedsiębiorców, diagnozujące bariery i szanse na ich drodze do podboju gospodarek Trójmorza. Raport badawczy dostępny jest tutaj.

Jedynie 24,7 proc. całkowitej wartości polskiego eksportu do państw UE to towary i usługi trafiające na rynek państw Trójmorza. Wydaje się, że wartość ta mogłaby być wyższa z uwagi na bliskość geograficzną i kulturową tych państw oraz pewne podobieństwa natury gospodarczej (podobny pułap rozwojowy, przewagi konkurencyjne, itd.) Kolejną wskazującą na to poszlaką jest intensywność polskich inwestycji w Trójmorzu. Polskie BIZy na jego rynkach opiewają łącznie na 31 mld zł, a zatem stanowią ponad 35 proc. wszystkich polskich inwestycji w Europie.

W badaniu WEI „Bariery i szanse rozwojowe dla polskich firm w obszarze Trójmorza” wzięło udział 23 szefów i właścicieli małych i średnich polskich przedsiębiorstw, z których większość jest aktywna na rynkach zagranicznych. Główne wnioski z badania:

• Koncepcja Trójmorza nie jest wystarczająco rozpoznawalna wśród polskich przedsiębiorców.
• Działalność polskich firm w Trójmorzu jest obiektywnie ograniczona niższą średnią rentownością ekspansji w porównaniu z innymi kierunkami, np. Europą Zachodnią.
• Polskie firmy nie mają przemyślanej, całościowej strategii inwestowania w Trójmorzu. Ich działalność tam wynika w dużej mierze ze zwykłego przypadku, np. pojawienia się zamówienia z określonego regionu.
• W planowaniu ekspansji na kraje Trójmorza (czy to eksportu, czy inwestycji) czynnik ludzki, tj. bliskość kulturowa ma znaczenie, ale równie ważne są osobiste kontakty z osobami
  z poszczególnych rynków.
• Lokalne regulacje rzadko stanowią barierę dla polskich firm dzięki względnej spójności wewnątrzunijnego prawa, niemniej zdarza się – jak w przypadku branży biotech – że stanowią barierę nie do pokonania.
• Z działalnością biznesową w Rumunii i na Węgrzech przedsiębiorcy wiążą ryzyka polityczne, jednak nie mają one charaktery decydującego.
• Bariery dla ekspansji współzależą od charakteru osób prowadzących firmy. O ile ekstrawertycy z reguły zwracają uwagę przede wszystkim na aspekty czysto rynkowe, takie jak poziom konkurencji, stopień nasycenia rynku, o tyle dla introwertyków ważniejsze są czynniki publiczno-instytucjonalne.
• Badani przedsiębiorcy nie odczuwają wsparcia polskiej dyplomacji, czy izb handlowych
  w działalności zagranicznej, zdając się na oddolnie organizowane eventy branżowe, konferencje i targi.
• Przedsiębiorcy zgłaszają brak dostępy do portalu prezentujących aktualne analizy i wiadomości nt. rynków Trójmorza

W związku z powyższym i mając w pamięci nominalne cele porozumienia trójmorskiego WEI rekomenduje:

• obudowanie Inicjatywy Trójmorza instytucjami – tak, by była postrzegana przez rynek i podmioty na nim uczestniczące jako realny, wyodrębniony byt komplementarny do Unii Europejskiej;
• tworzenie przestrzeni do wymiany kontaktów i nawiązywania relacji między przedsiębiorcami
  z regionu. Jest to kluczowe, gdyż właśnie czynniki ludzkie mają, jak się wydaje, istotne znaczenie dla podejmowania decyzji o rozpoczęciu działalności w danym państwie. Na potrzeby stymulowania współpracy gospodarczej można wykorzystywać istniejące już platformy (np. izby handlowe i przemysłowe), ale zasadne wydawałoby się stworzenie również nowej, zupełnie cyfrowej, niwelującej potencjalne trudności wynikające z odległości pomiędzy państwami;
• stworzenie bazy wiedzy o otoczeniu prawnym i możliwości podjęcia działalności gospodarczej
  w poszczególnych państwach Trójmorza, dostępnej we wszystkich językach Inicjatywy – mimo że nie dla wszystkich przedsiębiorców kwestie związane z otoczeniem regulacyjnym są najważniejsze, dla łatwej do wyodrębnienia pod względem psychologicznym części z nich, są to istotne aspekty wpływające na ich skłonność do podjęcia działalności w innym państwie;
• zwiększenie konkurencyjności regionu poprzez wspieranie inicjatyw państw Trójmorza ukierunkowanych na prawne dopuszczanie możliwości stosowania rozwiązań innowacyjnych,
  a w dłuższej perspektywie koordynacja tych wysiłków.

Publikacji raportu będzie towarzyszyć transmitowana online na profilu YT i FB WEI dyskusja, w której udział wzięli: Paweł Nierada – wiceprezes BGK, Maciej Kubicki – szef Sekretariatu ds. Trójmorza w Biurze Polityki Międzynarodowej Prezydenta RP, Michał Trendak – przedsiębiorca, Trendak Aviation, Mikołaj Różycki – p.o. prezesa Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości, Tomasz Wróblewski – Prezes Warsaw Enterprise Institute. 

Nagranie dostępne jest tutaj: https://tinyurl.com/xf29es4d